Czy wprowadzenie w Polsce rozwiązania, polegającego na możliwości alokacji przez płatników podatku CIT, 1% wartości podatku na rzecz organizacji pożytku publicznego byłoby dobrym pomysłem?.
Od kilku lat postulat alokacji 1% CIT formułowany jest przez osoby i społeczności szukające recepty na powszechną przypadłość, polegającą na brakach finansowych różnego rodzaju organizacji i instytucji non-profit. Postulaty te pojawiały się już ze strony rozmaitych środowisk branżowych, np. kultury czy nauki. Jednak żadna z nich nie doczekała się realizacji. Prezentowana koncepcja zakłada, że 1% CIT mógłby wspierać nie tylko poszczególne branże ale ogół (wzorem 1% PIT) organizacji pożytku publicznego.
INSPIRACJA-PRZYPADEK SŁOWACKI
Słowacja jak dotąd jest jedynym krajem w Europie, w którym jednocześnie dostępna jest alokacja 2% PIT oraz 1-2% CIT. Z polskiego punktu widzenia jest to ciekawy przypadek i cenna lekcja. Trajektorie przemian społecznych, politycznych i ekonomicznych w Polsce i na Słowacji w wielu przypadkach były podobne, Słowacja ma stosunkowo liczny i zróżnicowany sektor pozarządowy. W 2015 roku liczba podmiotów zaliczanych do szeroko rozumianego sektora pozarządowego przekraczała 50 tysięcy, w tej liczbie znajdują się: spółdzielnie mieszkaniowe czy organizacje religijne. Z tej grupy tylko część organizacji może ubiegać się o przywilej otrzymania dochodu z PIT i CIT.
STATYSTYKA
- W 2001 roku po wprowadzeniu możliwości alokacji PIT skorzystało około 350 000 podatników.
- W 2013 roku na ponad 1,8 miliona podatników, skorzystało ponad 0,5 miliona osób.
Zmianie podlegała jednak kwota przekazywana w ten sposób:
- W 2002 roku wynosiła około 3,5 miliona euro
- W 2012 roku wynosiła prawie 21 milionów
3 lata po wprowadzeniu ustawy czyli w 2004 roku, zwiększona została skala alokacji z jednego procenta do dwóch ,a nawet trzech pod warunkiem udokumentowanej pracy wolontariackiej przekraczającej 40 godzin rocznie.
MODEL SŁOWACKI
Model Słowacki, podobnie jak w Polsce w przypadku 1% PIT, zawęża listę podmiotów, które mogą być odbiorcami alokacji PIT i CIT. W uproszczeniu są to organizacje pozarządowe. Na Słowacji organizacja, aby znaleźć się na liście odbiorców PIT i CIT, musi co roku uzyskać wpis notarialny związany z opłatą administracyjną równą około 70 euro. Organizacja musi zdecydować, czy spodziewa się większych wpływów z odpisów podatkowych niż 70 euro. NGO musi wydać otrzymane w ten sposób środki do końca następnego roku podatkowego. Prawo stanowi, że dla kwot przekraczających 3 320 euro konieczna jest publikacja sprawozdania z wykorzystania dotacji w biuletynie publicznym. W przypadku uzyskania 33 000 euro i więcej organizacja musi przedstawić sprawozdanie na temat wykorzystania otrzymanych środków, zatwierdzone przez audytora.
JAK MOGŁOBY TO WYGLĄDAĆ W POLSCE
Temat możliwości przekazania 1% CIT od analizy sytuacji firm działających w Polsce, w pierwszej kolejności polscy przedsiębiorcy, którzy byliby kluczowym elementem tego systemu. Można zastanowić się, w jaki sposób poszczególne środowiska mogą odnieść się do tej propozycji.
NAJWIĘKSI PŁATNICY W POLSCE
Na podstawie danych z Ministerstwa Finansów z marca 2020 roku, można poznać wyniki finansowe największych firm w Polsce, te firmy tworzyłyby podstawową “wagę” mechanizmu alokacji CIT. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych publicznie dostępne są dane firm, których wartości przychodu uzyskana w roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 milionów euro. Na liście znalazło się ponad 2700 przedsiębiorstw w Polsce. Spośród nich około 2200 zapłaciło podatek CIT, łącznie ponad 26,5 miliarda złotych. W rozważanym wariancie 1% CIT oznacza średnio około 120 tysięcy złotych z alokacji 1% CIT. Z pobieżnych szacunków wynika, że 20 firm, które płacą najwyższe podatki w Polsce na cele filantropijne rocznie przekracza około 70 milinów złotych.
ZAPROSZENIE DO DYSKUSJI. ESENCJA PROPOZYCJI
Publiczna dyskusja na temat wprowadzenia w Polsce możliwości alokacji części podatku CIT przez jego płatników. Elementy tek konstrukcji bazowałyby na pewnych elementach mechanizmu alokacji 1% PIT. Polska byłaby drugim po Słowacji krajem, który wprowadza ten mechanizm.
Istota propozycji przystosowana do warunków polskich
- Możliwość wskazania alokacji 1% (?) CIT na rzecz organizacji pożytku publicznego (wyłącznie);
- Z mechanizmu wyłączone zostałyby firmy, które są własnością Skarbu Państwa oraz spółki komunalne;
- Dysponenci CIT mogliby wskazać więcej niż jedną OPP;
- Nie byłoby możliwe wskazywanie tzw. celu szczegółowego – po pierwsze, by ustrzec się mechanizmu tworzenia tzw. subkont; po drugie, dlatego że transfer środków nie powinien być powiązany z oczekiwaniami wykonania lub zaniechania jakiś działań. Ma pozostać wsparciem ogólnym, pozostawiając OPP decyzję o alokacji środków;
- OPP będą – podobnie jak ma to miejsce w przypadku 1% PIT – składać publicznie dostępne sprawozdanie z działalności, zawierające też sprawozdanie finansowe;
- W przypadku darowizn o znacznych rozmiarach fakt ten musi być znany opinii publicznej. W przypadku alokacji mniejszych kwot podatnik CIT, analogicznie jak w przypadku PIT, może upoważnić urząd skarbowy do przekazania informacji o swojej „tożsamości” tej OPP, którą wskazał;
- OPP może zaznaczyć, że nie akceptuje alokacji od firm w ogóle albo odmówić przyjęcia środków w konkretnym przypadku;
- Kwoty powstałe w ten sposób łącznie z „resztówką” 1% CIT, który nie podlega alokacji, zasilają lokalne organizacje grantodawcze (muszą mieć status OPP), przy czym algorytm alokacji zakłada proporcjonalność do liczby mieszkańców oraz funkcje redystrybucyjno-wyrównawcze, wynikające ze wskaźników lokalnej zamożności (alokacja odwrotnie proporcjonalna).